Τα Χριστούγεννα στη λογική του Νέου Προγράμματος Σπουδών στα Θρησκευτικά

 

Του Γιάννη Μπαρουφάκη

 

Παιδαγωγικοί Στόχοι:

-          Τα Χριστούγεννα ως σημείο αλληλοπεριχώρησης των προσώπων δια του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού και του βραδινού ρεβεγιόν

-          Η γνωριμία με την θεοπτία ως προνόμιο κάθε ετερόθρησκου που εμφορείται από συναισθήματα αγάπης

-          Η κατανόηση της σημασίας των Χριστουγέννων ως καταναλωτικής μανίας που βοηθάει στο ξεπέρασμα κάθε οικονομικής και ψυχολογικής κρίσης

-          Η βίωση των Χριστουγέννων ως οικουμενικού ανοίγματος της Ορθοδοξίας στις άλλες θρησκείες

 

 

 

Πρώτο στάδιο- Αφόρμηση: (10-15 λεπτά)

 

Βάζουμε στην τάξη το τραγούδι της Δέσποινας Βανδή «Χριστούγεννα». Το τραγούδι είναι πολύ βαθύ και με νοήματα που εκφράζουν ολόκληρο τον 20^ο αιώνα. Πρόκειται για τομή στις ρίζες της οντολογίας. Η παγκόσμια ποίηση θα ήταν αληθινά φτωχότερη χωρίς αυτό το φοβερό πόνημα του Φοίβου. Ταυτοχρόνως θα πιάσουμε τον σφυγμό της νεολαίας που αδιαφορεί για αυτά τα ακατανόητα προγονόπληκτα βυζαντινο-τροπάρια, που είναι και στα αρχαία οπότε δεν τα καταλαβαίνει και κανένας... Εδώ επανέρχεται και το ακανθώδες ζήτημα της μετάφρασης των λειτουργικών κειμένων που απασχολεί πάρα πολύ τα παιδιά μας, αλλά αυτό θα το αφήσουμε για επεξεργασία αν υπάρχει χρόνος στο τέλος της διδακτικής ενότητας.

Παραθέτουμε τους στίχους του τραγουδιού:

Καρδιά μου από Δευτέρα σε Δευτέρα/ Μήνες τώρα νύχτα μέρα/ Σε σκέφτομαι/ Και πάω να τρελαθώ/ Καρδιά μου ο χρόνος σαν νεράκι τρέχει/ Πίσω γυρισμό δεν έχει/ Κι ό,τι ζούμε/ Είναι μοναδικό

Για αυτό και μην αργείς/ Έλα αμέσως κοντά μου/ Κι άλλο μόνη/ Μη μ’ αφήνεις καρδιά μου/ Χριστούγεννα όπου να `ναι φτάνουν/Και τα κλάματα με πιάνουν/ Που δεν μπορώ/ Μαζί σου/Να `μαι εγώ/ Βλέπω τον Αϊ Βασίλη/ Να μου χαμογελάει/ Κι η έλλειψη σου/ Δυο φορές με πονάει/ Χριστούγεννα ήρθαν πάλι

Μα είσαι πάλι/ Μακριά μου/ Αχ και να σε είχα εδώ μωρό μου/ Στο πλευρό μου/ Αγκαλιά μου/ Ναι Χριστούγεννα ήρθαν πάλι/ Μα είσαι πάλι/ Μακριά μου/ Μόνο εσένα έχω μωρό μου/ Στο μυαλό μου/ Στην καρδιά μου/ Xριστούγεννα, Χριστούγεννα/ Ευτυχισμένα/ Δε γίνονται, δε γίνονται/ Χωρίς εσένα/ Χριστούγεννα, Χριστούγεννα/ Ευτυχισμένα/ Δε γίνονται καρδούλα μου/ Χωρίς εσένα

Γυρνάω στους δρόμους μόνη και χαζεύω/ Βλέπω ανθρώπους και ζηλεύω/ Που φαίνονται/ Γεμάτοι από χαρά/ Πιασμένα χέρι χέρι ζευγαράκια/ Καθισμένα σε παγκάκια/ Πονάει πολύ/ Απόψε η μοναξιά

 

Αφού τελειώσει το τραγούδι αφήνουμε δυο λεπτά τους μαθητές να συνέλθουν από το σοκ, διότι είναι βέβαιο πως η ύπαρξη τους έχει κλονιστεί συθέμελα.

 

Στάδιο δεύτερο- Επεξεργασία: (20-25 λεπτά)

 

Χωρίζουμε την τάξη σε ομάδες μοιράζοντας τέσσερα διαφορετικά φύλλα εργασίας. Κάθε φύλλο εργασίας έχει από μια στροφή και συνοδεύεται από βασικές ερωτήσεις κατανόησης και εκδίπλωσης του απειροδύναμου νοήματος του χριστουγεννιάτικου άσματος.

 

Πρώτη ομάδα:

Καρδιά μου από Δευτέρα σε Δευτέρα/ Μήνες τώρα νύχτα μέρα/ Σε σκέφτομαι/ Και πάω να τρελαθώ/ Καρδιά μου ο χρόνος σαν νεράκι τρέχει/ Πίσω γυρισμό δεν έχει/ Κι ό,τι ζούμε/ Είναι μοναδικό

 

Δίνουμε στην ομάδα τα αποσπάσματα του Ηράκλειτου από την έκδοση Diels- Kranz και ζητούμε από τα παιδιά να

-          Συσχετίσουν την διδασκαλία περί αέναου γίγνεσθαι με τους στίχους ο χρόνος σαν νεράκι τρέχει/ Πίσω γυρισμό δεν έχει/

-          Με βάση τους στίχους Κι ό,τι ζούμε/ Είναι μοναδικό θα μιλήσουμε για την ανεπανάληπτη ιδιαιτερότητα του ανθρωπίνου προσώπου και την οντολογία της σχέσης ως βίωμα. Υπάρχουν άφθονες ομιλίες στο you tube για την οντολογία της σχέσης. Μπορούμε να παροτρύνουμε τα παιδιά να τις αναζητήσουν και έτσι να τα μυήσουμε στην οντολογία του προσώπου.

-          Το τραγούδι επειδή μοιάζει να μιλάει και για έρωτα, είναι μια θαυμάσια ευκαιρία να τους δείξουμε πως στη χριστιανική ζωή που είναι μια ζωή έρωτα, δεν υπάρχουν κανόνες και πως όσοι μιλούν για κανόνες και πηδάλια είναι ηθικιστές. Έτσι θα φέρουμε τα παιδιά στην εκκλησία και θα οργανώνουμε εκδρομές, πάρτυ, ομίλους χορού και θεάτρου και όλα αυτά τα υπέροχα πράγματα που συνιστούν τον πνευματικό ρυθμό της εκκλησίας μας.

 

Δεύτερη Ομάδα:

Για αυτό και μην αργείς/ Έλα αμέσως κοντά μου/ Κι άλλο μόνη/ Μη μ’ αφήνεις καρδιά μου/ Χριστούγεννα όπου να `ναι φτάνουν/Και τα κλάματα με πιάνουν/ Που δεν μπορώ/ Μαζί σου/Να `μαι εγώ/ Βλέπω τον Αϊ Βασίλη/ Να μου χαμογελάει/ Κι η έλλειψη σου/ Δυο φορές με πονάει/ Χριστούγεννα ήρθαν πάλι

 

Δίνουμε στα παιδιά το Άσμα Ασμάτων και τους ζητούμε να

-Ανιχνεύσουν τις λεκτικές ομοιότητες

-Να προβληματιστούν πάνω στην έννοια της μεταφυσικής έλλειψης του ερωμένου

-Να συσχετίσουν το βίωμα της Δέσποινας Βανδή με τα βιώματα των ασκητών που μιλούν για έρωτα, αλλά και των γιόγκι και Σούφι που μιλούν για τον έρωτα και να εντοπίσουν τις ουσιώδεις ομοιότητες.

 

Με τη μέθοδο Artful Thinking δίνουμε στα παιδιά μια εικόνα του Αη Βασίλη για να την αναλύσουν και να κατανοήσουν τη συνεισφορά του στο σύγχρονο δυτικό πολιτισμό. Προσοχή! Οι βυζαντινές εικόνες δεν συνίστανται, διότι παρουσιάζουν τον άγιο Βασίλη λιπόσαρκο και ασκητικό, οπότε έρχονται σε αντίθεση με τα ιδανικά του δυτικού πολιτισμού. Τα παιδιά μπορεί να τρομάξουν και να απομακρυνθούν και έτσι να καταστραφεί όλο το μάθημα. Μακρυά λοιπόν οι βυζαντινές εικόνες. Παραθέστε τον μπόμπο χοντροφούσκα Santa Klaus που χαμογελάει με την καρδιά του, πίνει κοκα κόλες και δωρίζει στον καθένα ότι τραβάει η όρεξη του και εκπληρώνει κάθε φαντασίωση.

Επειδή τους ανθρώπους τους ενώνει η κατανάλωση και η ηδονή, μπορεί ο  Santa Klaus να λειτουργήσει ως πρότυπο οικουμενικής κίνησης σε όλες τις θρησκείες και έτσι η ορθοδοξία να δίνει τη μαρτυρία της αληθινής ζωής, διότι όπως λένε οι εργάτες της οικουμενικής κίνησης «Η ορθοδοξία χρέος έχει να δώσει τον πλούτο της αλήθειας σε όλους τους ανθρώπους».

            Στη συνέχεια για βιωματική εμπέδωση δώστε στα παιδιά την εικόνα του Δαλάι Λάμα και του Μωάμεθ ως αγιοβασίλιδων για να γίνει αντιληπτός ο Santa Klaus ως πρότυπο οικουμενικής κίνησης. Μάλιστα να προσεχτεί ο Λάμα φέρει τα χριστιανικά σύμβολα και δείχνει την οικουμενικότητα της αληθινής αγάπης, ενώ οι ορθόδοξοι ταλιμπάν κατέχονται από την αποκρουστική αντίληψη της αποκλειστικότητας της αλήθειας.

 

                                  

 

 Τρίτη Ομάδα:

Γυρνάω στους δρόμους μόνη και χαζεύω/ Βλέπω ανθρώπους και ζηλεύω/ Που φαίνονται/ Γεμάτοι από χαρά/ Πιασμένα χέρι χέρι ζευγαράκια/ Καθισμένα σε παγκάκια/ Πονάει πολύ/ Απόψε η μοναξιά

Η τελευταία στροφή προσφέρεται για μια εκπληκτική ανάλυση της κόλασης ως μοναξιάς και αποξένωσης από την χριστιανική αγάπη.

-Δίνουμε στα παιδιά το Είναι και Χρόνος του Martin Heidegger και τους ζητούμε να συσχετίσουν το στίχο Βλέπω ανθρώπους και ζηλεύω/ Που φαίνονται/ Γεμάτοι από χαρά  με το Είναι ως χρονική ανάδυση και ως Παρ-Ουσία, η οποία αποκρύπτει άλλες πτυχές του Όντος. Για το Είναι ως Φαίνεσθαι,  τις υπαρξιακές επιλογές και τη φαινομενολογία της χαράς.

-Αφού κατανοήσουν τα ουσιώδη της χαϊντεγγεριανής οντολογίας τους δίνουμε τα πρακτικά του Διαλόγου της Αγάπης μεταξύ Αθηναγόρα και πάπα Ιωάννη Παύλου για να βιώσουν τη χαρά της ένωσης των δυο εκκλησιών. Ταυτόχρονα μπορεί να γίνει και λόγος για τη σύνοδο της Κρήτης.

- Δραματοποίηση-Παιχνίδι ρόλων: Μέλη της ομάδας φτιάχνουν ένα θεατρικό για την ολομέλεια. Ένας μαθητής θα παίζει τον ορθόδοξο, μια μαθήτρια την καθολική και ένας άλλος μαθητής την αγάπη που υπερβαίνει τις ομολογιακές διαιρέσεις. Στο τέλος θα παντρεύονται και έτσι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα. Είναι ένας εκπληκτικός τρόπος να δείξουμε πως η αγάπη υπερβαίνει τα σχίσματα των εκκλησιών και καθιστά πάντας τους πιστούς εν.

-Με βάση το στίχο Πιασμένα χέρι χέρι ζευγαράκια/ Καθισμένα σε παγκάκια/ Πονάει πολύ/ Απόψε η μοναξιά  μπορούμε να μιλήσουμε για την ουσία της αγάπης που είναι η κατάργηση της μοναξιάς κόλασης. Εδώ μπορεί να μπει και ο Ντοστογέφσκυ «Κόλαση είναι το μαρτύριο του να μην αγαπάει κανείς». Επίσης μπορεί να γίνει σχόλιο για τον ηθικισμό των γεροντάδων περί προγαμιαίων σχέσεων και να τονιστεί πως αν αγαπάει κανείς μπορεί να κάνει ό,τι θέλει χωρίς κανόνες.

 

Τρίτο στάδιο: Βιωματικής εμπέδωσης και αξιολόγησης

 

Με αφορμή το κορυφαίο πνευματικό γεγονός της χρονιάς, που δεν είναι άλλο από τον φιλοσοφικό κολοφώνα της συνέντευξης Ζουράρι για το φιλί του γάλλου αράπακλα και τον πισινό της Πατουλίδου ως Κανόνα του Πολυκλείτου δίνουμε στα παιδιά μας τη συνέντευξη της υπουργαργάρας. Είναι εξαιρετική ευκαιρία στα πλαίσια της εβδομάδας για την ομοφοβία και την τρανσφοβία στην εκπαίδευση.

 

Ζητούμε να συσχετίσουν τη συνέντευξη με

1.      τα Χριστούγεννα ως γεγονός διάνοιξης της αγάπης ανεξαρτήτως φύλλου θρησκείας χώρας (Το Gay φιλί με το δίμετρο γομάρι ως μεταφυσική του σώματος)

2.      τη συνάντηση χριστιανισμού ελληνισμού, όπου ο έρως για το αγαλμάτινο οπίσθιο από πλατωνικός και νεοπλατωνικός (είναι χωρίς να αγγίζεις λέει ο υπουργός του πνεύματος) μεταμορφώνεται στην μεταφυσική του κάλλους (στον εγκέφαλο), η οποία αφορά την μεταμόρφωση των αισθήσεων και τη μεταφυσική ιερότητα της ύλης.

3.      Το συναμφότερον του Ηλιαδορωμέϊκου πισινού στο Θουκυδίδη. Συγκεκριμένα να δοθεί μια ψυχαναλυτική εξήγηση για το πώς ο συγγραφέας του Ελλάς Γελάς Αποφράς, το οποίο αφορά την κατάντια της Εαμικής Αριστεράς στην καταθλιπτική Πασοκίλα του 80, κατέληξε υπουργός στην κυβέρνηση ΣΑΝΕΛ και πιανίστας στα πάρτυ του Τσίπρα. Και καλή τύχη μάγκες!

 

Η ενότητα κλείνει με το τραγούδι του Τζίμη Πανούση Νεοέλληνας ως εμπέδωση της πνευματικής αυτοσυνείδησίας της μαθητιώσας νεολαίας, από τα διαμάντια της σχολικής παρεχόμενης γνώσης

 

Κάνω βουτιές σε βόθρο με εικόνες

φουσκώνω τα βυζιά μου με ορμόνες

θέλω να γινω σαν Αμερικάνος,

μ' αρέσει στα κρυφά κι ο Μητροπάνος

 

Καιω τα δέντρα χτίζω μεζονέτες

θα κάνω τα παιδιά μου μαριονέτες

σ' ένα κλουβι γραφείο σαν αγρίμι

παιζω ατέλειωτο βουβό ταξίμι

 

Φάκα addidas μου πιασε την φτέρνα

μπερδεύω το τζουκ μποξ με τη λατέρνα.

πάνω απ του τάφου μου το κυπαρίσσι

μαύρη χελώνα με έχει κατουρήσει

 

Έλληνας νεοέλληνας

συνεχιζεται

τρελογιάννης