Σε μια άκρως πολεμική και επιθετική κίνηση προχώρησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Ιερώνυμος κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου για τη δικαιοδοσία ενός ναού εντός του Λεκανοπεδίου Αττικής, συγκεκριμένα για το Ναό του Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στα όρια της Νέας Φιλαδέλφειας με το Δήμο Αθηναίων και ανεγέρθη από το Εθνικό Κληροδότημα Προμπονά.
Με αγωγή που άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών σύρει στα ελληνικά δικαστήρια τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο επειδή απεδέχθη μια δωρεά! Είναι η αρχή μιας νέας κρίσης στις σχέσεις Φαναρίου και Εκκλησίας της Ελλάδος με απρόβλεπτες εξελίξεις και συνέπειες, και, όπως κρίνουν έγκυροι εκκλησιαστικοί αναλυτές, τίποτα δεν θα είναι ίδιο μετά την πάροδό της.
Η αγωγή κατατέθηκε μόλις μία εβδομάδα πριν από την έλευση του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Αθήνα για την Πανορθόδοξη Συνδιάσκεψη που οργανώνει το υπουργείο Εξωτερικών, και είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της νεώτερης Ελλάδος που η Αρχιεπισκοπή Αθηνών κινείται νομικά σε βάρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Στο Φανάρι το θεωρούν ανήκουστο και τόνιζαν με πικρία πως «αγωγή δεν κατατέθηκε για το τζαμί στο Βοτανικό, αλλά κατατέθηκε σε βάρος του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου»..!
Πηγές του Οικουμενικού Πατριαρχείου υποστηρίζουν ότι ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος επικαλείται στην αγωγή του ισχυρισμούς ανεδαφικούς, που δεν βρίσκουν καν έρεισμα στη διαθήκη του αειμνήστου Προμπονά, ο οποίος άφησε την περιουσία του προκειμένου να ιδρυθεί κληροδότημα, το οποίο θα επιμελούνταν σε συνεργασία με τον εκάστοτε Αρχιεπίσκοπο Αθηνών την ανέγερση του Ναού του Αγίου Γεωργίου. Σε κανένα σημείο, όμως, της διαθήκης του ο αείμνηστος Προμπονάς δεν όριζε ως μεταβατικό ιδιοκτήτη του Ναού τον –απλώς επιμελητή της ανέγερσης– Αρχιεπίσκοπο Αθηνών. Με λίγα λόγια, όταν αποδέχεσαι σύμφωνα με διαθήκη να επιμεληθείς της ανέγερσης ενός κτιρίου, από πουθενά δεν προκύπτει και η βούληση του διαθέτη να στο χαρίσει. Αυτή είναι η βασική θέση των μελών του Εθνικού Κληροδοτήματος Προμπονά, όπως την κατέθεσαν στην εφημερίδα μας, διαμαρτυρόμενοι, ότι ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών τούς έσυρε στα δικαστήρια, από τα οποία αθωώθηκαν πανηγυρικά, κατηγορώντας τους για παράνομες πράξεις. Και σήμερα έρχεται να διεκδικήσει κάτι που δεν του ανήκει, αλλά και δεν του χάρισε κανείς.
Σύμφωνα με το σκεπτικό του Αρχιεπισκόπου, κάθε μέλος της Επιτροπής του Κληροδοτήματος, αμέσως μετά την περαίωση της ανέγερσης του Ναού, για την οποία είχε αναλάβει την επιμέλεια, μπορεί να αξιώσει για τον εαυτό του και την ιδιοκτησία του χώρου ή του Ναού. «Άλλο ιδιοκτήτης, όμως, και άλλο εκτελεστής – επιμελητής» τονίζουν οι ίδιοι κύκλοι του Πατριαρχείου, και υπογραμμίζουν: «Και παρακάμπτοντας όλα τα παραπάνω ο Αρχιεπίσκοπος ενάγει στην ελληνική Δικαιοσύνη τον Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο, επειδή απεδέχθη τη δωρεά. Από πότε η αποδοχή δωρεάς έλαβε το μανδύα της αδικοπραξίας, και μάλιστα για ένα αντικείμενο για το οποίο ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος επέδειξε εξόχως αδιαφορία, όπως καταγγέλλουν τα μέλη του Κληροδοτήματος Προμπονά;».
Όπως διαμηνύουν κύκλοι του Φαναρίου, η Εκκλησία της Ελλάδος ευεργετήθηκε από το Φανάρι και το 1850 και το 1928, «δυστυχώς, όμως, το 2017, και για πρώτη φορά στα χρονικά, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών τα ξέχασε. Και εγείρει αγωγή κατά του Πατριάρχη του Γένους με αμφίβολες αιτίες και ισχυρισμούς». Το πώς θα αντιδράσει ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος μένει να φανεί, αλλά ήδη εκκλησιαστικοί κύκλοι από την Πόλη αναφέρουν ότι «η κρίση στην Εκκλησία μας αρχίζει, και «ήρξαντο χειρών αδίκων» ο Αρχιεπίσκοπος, σε μια περίοδο που ο ελληνικός λαός αντιμετωπίζει σοβαρές δυσχέρειες».
Η κίνησή του Αρχιεπισκόπου είναι καθαρά πολεμική για τον Οικουμενικό Θρόνο και οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Άλλη μια κρίση ταλαιπώρησε την Εκκλησία μας προ ολίγων ετών επί μακαριστού Χριστοδούλου, με τη διαφορά ότι ο Χριστόδουλος δεν έσυρε στις δικαστικές αίθουσες της οδού Ευελπίδων τον κ.κ. Βαρθολομαίο και αποσοβήθηκε χάρη στην ταπεινότητα και σωφροσύνη που επέδειξαν και οι δύο πλευρές παρά τις διαφορές. Υπενθυμίζεται, ότι τότε, ο Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος είχε επιβάλει το επιτίμιο της ακοινωνησίας στον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο και τον είχε αφαιρέσει από τα Δίπτυχα του Θρόνου. Τελικά, και προκειμένου να λήξει η σύγκρουση μεταξύ των δύο Εκκλησιών, ο Χριστόδουλος είχε εξαναγκασθεί σε υποβολή συγνώμης μεταβαίνων ο ίδιος στο Φανάρι. Σήμερα, τα πράγματα δεν είναι ίδια, και κανείς δεν γνωρίζει πού θα οδηγηθούν οι δύο Εκκλησίες. Για την ιστορία να αναφέρουμε ότι και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων διατηρούν ναούς εντός της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.
Πώς ξεκίνησαν όλα
Μετά το θάνατο του εύπορου Ναξιώτη Δημήτρη Προμπονά, το 1949, το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του δωρίζεται στην Πολεμική Αεροπορία. Μια μεγάλη έκταση που είχε μετατρέψει σε κήπο στην περιοχή της Ριζούπολης κληροδοτείται στο Δήμο Αθηναίων. Ένας εκ των όρων της διαθήκης του Δ. Προμπονά ήταν το Κτήμα να μεταβληθεί από το Δήμο Αθηναίων σε κήπο αναψυχής των κατοίκων της πρωτεύουσας. Επίσης, είχε ζητήσει να χτιστεί ένας ναός στο χώρο του Κληροδοτήματος, ενώ επιθυμούσε να έχει ρόλο επιμελητή σε όλη τη διαδικασία ο εκάστοτε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών. Οι διαδικασίες μεταβίβασης ολοκληρώνονται το 1950, και τα έργα σε αυτό ολοκληρώθηκαν το 1954. Ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε στον περιβάλλοντα χώρο κόστισε 1,5 εκατομμύρια ευρώ και το κόστος καλύφθηκε από το Κληροδότημα Δ. Προμπονά.
Και κάπου εκεί αρχίζουν τα άσχημα…
Η ολοκλήρωση της ανέγερσης του Ναού του Αγίου Γεωργίου, λένε πηγές προσκείμενες στο Πατριαρχείο, είχε ως φυσικό επακόλουθο να αναζητηθεί η εκκλησιαστική Αρχή στην οποία επρόκειτο να υπαχθεί, «και ήταν νόμιμο δικαίωμα των εκτελεστών της διαθήκης να αποφασίσουν εκείνοι και μόνο εκείνοι τον μητροπολιτικό φορέα στον οποίο δια συμβολαιογραφικής πράξης, θα δώριζαν τον καρπό των κόπων τους, αφού στη διαθήκη του ο αείμνηστος Προμπονάς είχε εκφράσει τη βούλησή του μόνο για την ανέγερση του Ναού, αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια των εκτελεστών του Εθνικού Κληροδοτήματός του τη διαχείρισή του». Έτσι, ύστερα από μια σειρά ενεργειών ο Ναός του Αγίου Γεωργίου κληροδοτείται με συμβολαιογραφική πράξη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Τα μέλη του συμβουλίου, του Κληροδοτήματος λένε ότι ο Αρχιεπίσκοπος είχε προσκληθεί νομίμως να παραστεί σε συμβούλιά τους, όπου γίνονταν οι σχετικές συζητήσεις, «αλλά η Αρχιεπισκοπή ουδέποτε ανταποκρίθηκε στις προσκλήσεις αυτές». Λένε ότι έχουν μάλιστα και τη σχετική αλληλογραφία, η οποία επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς τους. Τα ίδια μέλη δεν ρίχνουν ευθύνες στον Αρχιεπίσκοπο, αλλά στο περιβάλλον του, και υποστηρίζουν ότι ο κ. Ιερώνυμος πιθανότατα δεν είχε ενημερωθεί ποτέ για τις προσκλήσεις που ελάμβανε για να παραστεί στις συνεδριάσεις του Δ.Σ. του Κληροδοτήματος. «Διότι ακόμη και αν δεν μπορούσε να παρευρεθεί ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος θα έπρεπε να στείλει ένα νόμιμο εκπρόσωπό του», επισημαίνουν.
Από την άλλη πλευρά, κύκλοι της Αρχιεπισκοπής αναφέρουν ότι «όλα ξεκίνησαν από τη στιγμή που ο κ. Ιερώνυμος ζήτησε να γίνει οικονομικός έλεγχος. Για να γίνει αποδοχή του Κληροδοτήματος θα έπρεπε να γίνει ενδελεχής έλεγχος, αφού αυτός που αποδέχεται το Κληροδότημα αποδέχεται εμμέσως και τις πιθανές υποχρεώσεις απέναντι σε τρίτους». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είχαν φτάσει στα αυτιά του Αρχιεπισκόπου πληροφορίες για «αγοραπωλησίες διαμερισμάτων του Κληροδοτήματος κ.λπ., και γι’ αυτό ζήτησε να γίνει ένας έλεγχος, ώστε η Αρχιεπισκοπή να είναι νομικώς κατοχυρωμένη από πιθανές δυσάρεστες εκπλήξεις». Και από τότε, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, άρχισε εν κρυπτώ η αλλαγή πλεύσης, με στόχευση να μην δοθεί ο Ναός στην Αρχιεπισκοπή…
Το σφράγισμα του Ναού
Τελικά, η Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου συνήλθε τη Δευτέρα 20 Μαρτίου 2017 και προέβη στην αποδοχή της δωρεάς του Κτήματος Προμπονά που έκανε η Επιτροπή Κληροδοτήματος. Τότε, στις 22-3-2017 ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Ιερώνυμος ζήτησε από το Δήμο Αθηναίων τη σφράγιση του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου, εντός του Κτήματος Προμπονά. Σύμφωνα με το αιτιολογικό της απόφασης, «η σφράγιση του Ναού αποφασίστηκε βάσει του νόμου 8/1979, περί ιδιόκτητων ναών που έχουν τεθεί σε δημόσια λατρεία και οι οποίοι απαλλοτριώνονται υπέρ του πλησιεστέρου ενοριακού ναού». Αφαιρείται δηλαδή από τον ιδιοκτήτη η λειτουργία του Ναού επειδή τον έθεσε σε δημόσια λατρεία, χωρίς όμως να χάνει την κυριότητά του επί του Ναού.
Κύκλοι του Πατριαρχείου λένε ότι στην περίπτωση, όμως, του Ναού του Κτήματος Προμπονά δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις εφαρμογής της συγκεκριμένης διάταξης, και, σύμφωνα με την επιτροπή διαχείρισης του Ναού, θεωρούν ότι ο Αρχιεπίσκοπος «παρανόμως ενήργησε για τη σφράγισή του, αφού ο Ναός δεν είχε τεθεί σε δημόσια λατρεία από κάποιο ιδιοκτήτη, αλλά από την ίδια την Εκκλησία, και συγκεκριμένα από τον προσκυνηματικό Ναό Αγίας Παρασκευής Ανακάσης της Ιεράς Μητρόπολης Ιλίου, η επιτροπή του οποίου είχε δεχθεί τη δωρεά του Εθνικού κληροδοτήματος Προμπονά με συγκεκριμένους όρους και νομίμως μεταγεγραμμένο συμβόλαιο στο αρμόδιο υποθηκοφυλακείο». Ο Ναός, πάντως, άνοιξε προσωρινά όταν πραγματοποιήθηκε από τον κ. Ιερώνυμο η Θεία Λειτουργία κατά την εορτή του Αγίου Γεωργίου στις 24 Απριλίου 2017. Παράλληλα, μια μηνυτήρια αναφορά για παράβαση καθήκοντος των μελών της Επιτροπής Κληροδοτήματος Προμπονά, από την πλευρά της Αρχιεπισκοπής, έληξε με αθώωσή τους (βλ «ΒτΚ» 30/9-1/10/2017 και 7/10-8/10/2017). Από την πλευρά τους, τα μέλη της Επιτροπής Κληροδοτήματος προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη για το σφράγισμα του Ναού.
«Παγωμένη» συνάντηση..
«Παγωμένη» ήταν η ατμόσφαιρα και τα χαμόγελα βεβιασμένα και αμήχανα μεταξύ των δύο εκκλησιαστικών ανδρών, Ιερωνύμου και Βαρθολομαίου, στη διάρκεια της Πανορθοδόξου Διασκέψεως που οργανώθηκε από το υπουργείο Εξωτερικών σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών και συμμετείχαν οι επικεφαλής Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών.
Παραμένει ανεπιβεβαίωτο εάν η επίδοση της αγωγής του Αρχιεπισκόπου είχε επισυμβεί όσο ήταν στην Αθήνα ο Οικουμενικός Πατριάρχης. Πάντως, δεν πέρασε απαρατήρητο ότι αυτό συνέβη λίγες ημέρες πριν από την άφιξη του κ.κ. Βαρθολομαίου στην Αθήνα.
Τη Δευτέρα, ημέρα ομιλίας του Οικουμενικού Πατριάρχη στους συνέδρους, ο κ. Ιερώνυμος υποδέχθηκε τον Πατριάρχη στην είσοδο του ξενοδοχείου, κατευθύνθηκαν και παρακάθισαν στο επίσημο γεύμα του υπουργού Εξωτερικών, ενώ, ακολούθως, ο Αρχιεπίσκοπος αποχώρησε και δεν παρέστη στην ομιλία του Πατριάρχη…
Την Τρίτη ο Αρχιεπίσκοπος δεν συνόδεψε τον Πατριάρχη στην επίσκεψή του στον πρωθυπουργό, αλλά συναντήθηκε μαζί του στην κοινή επίσκεψη και ξενάγηση των Πατριαρχών και Αρχιεπισκόπων στο Μουσείο Ακρόπολης.
Παρά την ένταση, τον εκνευρισμό και τις αντιδικίες στο παρασκήνιο, είναι ολοφάνερη μέχρι και σήμερα η πρόθεση όλων των εμπλεκομένων πλευρών να μην θιγούν τα πρόσωπα τόσο του Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, όσο και του Αρχιεπισκόπου κ. Ιερωνύμου. Κάτι που είναι, ίσως, το μόνο αισιόδοξο σημείο της ιστορίας την κρίσιμη αυτή στιγμή, αφού οι δύο τους, που αποτελούν το «βαρύ πυροβολικό» της Ορθοδοξίας, μπορούν να μεταβάλουν την πραγματικότητα προς όφελος της Εκκλησίας και των πιστών μέσα σε ελάχιστο χρόνο με λίγες, απλές κινήσεις…
Από το 1970 γνώριζε η Αρχιεπισκοπή
Η «ΒτΚ» παρουσιάζει σήμερα –κατ’ αποκλειστικότητα– δύο δημόσια έγγραφα: το πρώτο είναι της 7/4/1970, της Γενικής Διευθύνσεως Φορολογίας του υπουργείου Οικονομικών, και το δεύτερο της 2/3/2012 της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων, από τα οποία τεκμαίρεται ότι ήδη από το 1970 η Αρχιεπισκοπή Αθηνών είναι ενήμερη. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο έγγραφο του 1970 ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εμφανίζεται ξεκάθαρα ως «εκτελεστής» και μόνον, της από 19/4/1938 και της από 4/5/1938 διαθήκης του Δημητρίου Προμπονά, και –όπως αναφέρεται χαρακτηριστικώς– «ειδικώτερον δια την επιμέλειαν της ανεγέρσεως τρισυποστάτου Ιερού Ναού των Αγίων Αναργύρων, Αγίου Γεωργίου και Αγίας Φωτεινής». Και οι δύο διαθήκες του Δημητρίου Προμπονά κατέστησαν κύριες από το 1949, και τόσο ο Αρχιεπίσκοπος όσο και τα λοιπά μέλη της διοικούσης Επιτροπής του Κληροδοτήματος ενημερώθηκαν, όπως προκύπτει από το δεύτερο έγγραφο, και το 2012!
Να επισημάνουμε πως, σύμφωνα με πληροφορίες της «ΒτΚ», ο κ. Ιερώνυμος αναφέρει στην αγωγή του, ότι ο κ.κ. Βαρθολομαίος αποδεχόμενος τη δωρεά προς αυτόν του Ναού, αφαιρεί την πνευματική δικαιοδοσία του Αρχιεπισκόπου επ’ αυτού, εντός των διοικητικών και πνευματικών ορίων της Μητροπόλεώς του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου